Zgłaszają się do mnie w gabinecie lekarskim pacjenci z problemami proktologicznymi objawiającymi się bólem, swędzeniem i krwawieniem z odbytu. Często są to pacjenci którzy od razu stawiają gotowe rozpoznanie np. „mam żylaki odbytu i co z tym zrobimy panie doktorze”?
Proktologia to dziedzina chirurgii zajmująca się leczeniem chorób odbytu i odbytnicy oraz jelita grubego. Pacjent przychodzący do gabinetu jest często bardo cierpiący i przerażony, głównie objawami krwawienia z odbytu. Pacjenci są w różnym wieku od młodych dwudziestolatków do osób w wieku podeszłym. Często jest to pierwszy kontakt z powodu ich dolegliwości, gdyż z powodu kolejek do lekarza POZ i lekarza specjalisty omijają oni tę niedogodność kierując się od razu do specjalisty w gabinecie prywatnym. Po zebraniu dokładnego wywiadu dotyczącego objawów, sposobu życia i odżywiania się oraz informacji na temat chorób przewlekłych i zażywania leków oraz wywiadu onkologicznego przechodzę do badania per rectum – czyli badania polegającego na obejrzeniu okolicy odbytu i włożeniu palca do odbytu. Pacjenci czasami się wstydzą poddać temu badaniu, ale wyjaśnienie im, że to jedna z podstawowych metod na rozpoznanie przyczyny ich dolegliwości powoduje, że strach i wstyd mija i pacjent nie oponuje więcej. Badanie przeprowadzam zawsze w pozycji kolankowo – łokciowej, gdyż uważam, że wtedy badanie uwidacznia wszystkie mankamenty tej okolicy, w odróżnieniu od badania w pozycji leżącej na boku. W czasie badania ocenia się skórę wokół odbytu, napięcie zwieracza odbytu, ogląda się śluzówkę odbytu oraz za pomocą palca wprowadzonego do kanału odbytu na głębokość około 8 – 9 cm penetruje się go szukając patologicznych struktur (guzków, polipów, żylaków odbytu). Po wyciągnięciu palca z odbytu oglądam rękawiczkę szukając śladów krwi. W ponad połowie przypadków diagnozę można postawić po tym badaniu i zastosować adekwatne leczenie. W około 20-30 % przypadków wymagane jest wykonanie badań dodatkowych takich jak rektoskopia, kolonoskopia, USG przezodbytnicze, rezonans magnetyczny tej okolicy lub badanie histopatologiczne pobranego wycinka ze zmiany.
Schorzeniami okolic odbytu są najczęściej:
- żylaki odbytu,
- szczeliny odbytu,
- przetoki około odbytnicze,
- ropnie około odbytnicze,
- guzy nowotworowe odbytu i odbytnicy,
- polipy kanału odbytu lub odbytnicy,
- kłykciny kończyste
Szczelina/y odbytu jest to linijne pęknięcie śluzówki kanału odbytu biegnące od linii zębatej do ujścia zewnętrznego kanału odbytu. Występuje w postaci ostrej lub przewlekłej. Postać ostra goi się około 5-7 dni, przewlekła charakteryzuje się długotrwałym występowaniem nadżerki i obecnością tzw. guzka wartowniczego.
Przyczynami powstania szczeliny odbytu są: zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego powodujące zaparcia (zespół jelita drażliwego oraz choroba uchyłkowa jelita grubego), przewlekłe biegunki, seks analny, częste porody.
Objawy szczeliny odbytu: krwawienie z kiszki stolcowej, silny przeszywający ból i pieczenie po oddaniu stolca, świąd i pieczenie bez związku z oddawaniem stolca.
Leczenie szczeliny odbytu:
– stosowanie diety bogatoresztkowej
– farmakologiczne (maści,czopki, toksyna botulinowa)
– chirurgiczne
W patogenezie chorób hemoroidów odgrywają rolę 3 struktury naczyniowe: żyły, tętnice i połączenia tętniczo-żylne. Odbytnica i kanał odbytu są zaopatrywane przez 3 tętnice –t. odbytniczą górną, środkową i dolną. Tętnicom towarzyszą jednoimienne żyły, a krew odpływa głównie do żyły odbytniczej górnej znajdującej się w układzie żyły wrotnej. Żylaki odbytu (hemoroidy, guzki krwawnicze)mogą być wynikiem wstecznego odpływu krwi żylnej(ciąża, parcie na stolec),nadciśnienia wrotnego oraz zastoju krwi(długie siedzenie, zwężenie odbytu, zaparcia),a także stanów zapalnych odbytu. Około 10% populacji miewa minimalne krwawienia z kiszki stolcowej, w 70% przypadków jest to spowodowane obecnością hemoroidów. Krew jest jasnoczerwona, oddzielona od stolca lub pozostaje jej ślad na papierze. Ból towarzyszy hemoroidom, gdy występuje ich wypadnięcie połączone z ich zakrzepicą. Nigdy nie należy lekceważyć objawów krwawienia z kiszki stolcowej, dlatego zalecana jest wizyta u chirurga proktologa.
Hemoroidy – stopnie zaawansowania:
1.widoczne jedynie we wzierniku, nie wypadają
2.wypadają podczas parcia, ale samoistnie powracają do kanału odbytu
3.wypadają i wymagają odprowadzenia ręcznego
4.wypadają i nie dają się odprowadzić.
Leczenie hemoroidów w przypadku 1 i 2 polega na stosowaniu maści, czopków i tabletek poprawiających mikrokrążenie i stan miejscowy. W przypadku 3 i 4 zalecane jest ich chirurgiczne usunięcie. Stosowane są również alternatywne metody leczenia – laser, klejenie żylaków klejem tkankowym, gumkowanie sposobem Barrona, krioterapia.
Przetoki około odbytnicze to schorzenia, które są następstwem zapalenia gruczołów znajdujących się w świetle odbytnicy lub przebytych zabiegów w okolicy odbytu. Istota schorzenia polega na powstaniu wąskiego kanału łączącego światło odbytu lub odbytnicy ze skórą wokół odbytu. Leczenie polega na wycięciu chirurgicznym kanału przetoki lub zastosowaniu kleju tkankowego lubużyciu lasera. Leczenie jest długie i wymaga cierpliwości ze strony pacjenta. Czasami zdarza się nawrót przetoki, mimo zastosowanego leczenia.
Ropień około odbytniczy powstaje na wskutek zakażenia bakteryjnego gruczołów około odbytniczych, które w ilości 8-10 są zlokalizowane wzdłuż linii zębatej w kanale odbytu. Objawem jest silny ból w okolicy odbytu, wyczuwalny tkliwy i bolesny guzek w okolicy odbytu, gorączka lub nawet dreszcze, problemy z siedzeniem i oddawaniem stolca oraz czasami sączenie się cuchnącej treści ropnej z okolicy kanału odbytu.
Wyróżniamy:
- ropień około odbytowy
- ropień kulszowo – odbytniczy
- ropień międzyzwieraczowy
- naddźwigaczowy
Leczeniem z wyboru jest zabieg chirurgiczny polegający na nacięciu i zdrenowaniu loży ropnia oraz zastosowanie antybiotykoterapii.
Polipy kanału odbytu są stosunkowo rzadko spotykane i są to najczęściej polipy zapalne. W odbytnicy polipy są częściej stwierdzane podczas badania endoskopowego (rektoskopia czy kolonoskopia). Mogą występować polipy zapalne lub nowotworowe, a leczenie chirurgiczne uwarunkowane jest charakterem zmiany i może wymagać leczenia uzupełniającego (radioterpii lub chemioterapii).
Guzy nowotworowe odbytu i odbytnicy występują dość często, szczególnie u osób z rodzinnym wywiadem nowotworowym, a ich leczenie jest wypadkową leczenia chirurgicznego, radioterpii i chemioterapii.
Kłykciny kończyste zwane też brodawkami wenerycznymi lub płciowymi powstają wskutek zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego z grupy Pappiloma virus (HPV 1-5). Problem dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn w każdym wieku. W badaniu fizykalnym widoczne są liczne brodawkowate zmiany na skórze wokół odbytu w kolorze skóry lub brodawki brązowe, różowe albo fioletowe. Leczenie z wyboru to leczenie chirurgiczne polegające na ich wycięciu za pomocą skalpela, koagulacji lub lasera. Należy pamiętać o tym, że kłykciny kończyste są stanem przedrakowym, a ich nie leczenie może spowodować rozwój raka odbytu.
Reasumując: w przypadku wystąpienia schorzenia odbytu należy pamiętać, aby w przypadku pojawienia się objawów bólowych, swędzenia, wycieku treści krwistej lub ropnej oraz obecności guzków w tej okolicy należy nie podejmować na własną rękę leczenia w postaci maści lub czopków, a udać się do specjalisty, który obejrzy okolicę odbytu i zbada pacjenta per rectum – na podstawie czego podejmie dalsze i adekwatne leczenie.
W razie wystąpienia w/w objawów zapraszam na konsultację do Nova Clinic w Lesznie, gdzie zdiagnozujemy i zastosujemy odpowiednie leczenie.
autor tekstu:
Dr n.med. Marek Rodzeń
specjalista chirurgii ogólnej
specjalista chirurgii onkologicznej
Dr Marek Rodzeń w 1989 roku ukończył Akademię Medyczną w Lublinie. W 1993 roku zdobył I stopień specjalizacji z chirurgii ogólnej, a w 2004 uzyskał II stopień specjalizacji w tej dziedzinie. W 2013 roku rozpoczął specjalizację z zakresu chirurgii onkologicznej w Dolnośląskim Centrum Onkologii we Wrocławiu. Doświadczenie zawodowe nabywał, pracując m.in. w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Tarnobrzegu, w Poradni Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej w Przemyślu, a w 2006 roku został zastępcą ordynatora Oddziału Chirurgii Ogólnej SP ZOZ w Drezdenku. Następnie awansował na stanowisko Kierownika Oddziału Chirurgii Ogólnej SPZOZ w Górze. W 2010 roku Dr Rodzeń obronił pracę doktorską na Akademii Medycznej we Wrocławiu uzyskując tytuł doktora nauk medycznych w dziedzinie chirurgii.
Dr Marek Rodzeń posiada liczne certyfikaty, a w trosce o najwyższą jakość świadczonych usług – stale uczestniczy w międzynarodowych kursach i szkoleniach, poszerzając tym samym swoje kompetencje w obrębie chirurgii ogólnej, urazowej, naczyniowej, onkologicznej oraz medycyny estetycznej.
Od 2019 roku, Doktor zdobywa zaufanie pacjentów wykonując swój zawód we własnej klinice, Nova Clinic Leszno, a oprócz tego pracuje także w Grupie Nowy Szpital we Wschowie, na oddziale chirurgii ogólnej oraz w pracowni endoskopowej.
